Versie van 27 jul 2016 om 09:34

Waarde is een van de constructen in het onderzoek, naar de waarde van van gratis.

Het begrip waarde kunnen we zien als de uitkomst van de begrippen:

• objectief, als een getal dat kan worden toegekend aan een eigenschap van een zaak;
• Subjectief, de beoordeling van een zaak door een persoon.

In formule form weer te geven als;

Waarde = subjectiviteit x objectiviteit  

Veel begrippen uit de natuurkunde zijn subjectief. Tijd, temperatuur, gewicht, lengte zijn subjectieve begrippen. Toen er nog geen maat voor tijd was was het aannemelijk dat men het dag nacht ritme als uitgangspunt nam. Om de lengte vast te stellen gebruikte men ledematen zoals de duim, voet en arm. Door lengte en tijd te definiëren kunnen ze vermenigvuldigt worden met een objectief getal waardoor de waarde voor lengte en tijd ontstaat.

Waarde = (de definitie voor subjectiviteit) x (een objectief getal). 

Voor de waardebepaling van subjectieve verschijnselen is het hebben van een definitie cruciaal. In de natuurwetenschap is het hebben van een definities voor subjectieve onderwerpen essentieel om wetenschap te bedrijven.

Het bereiken van consensus over definities is in de praktijk een moeizaam proces gebleken. Het Internationale Stelsel van Eenheden (Frans: Système international d’unités) of SI-stelsel voor het meten van bijvoorbeeld afstand, gewicht, snelheid en temperatuur. Werd op 11 oktober 1960 ingevoerd. Het werd pas in 1978 in Nederland wettelijk verplicht gesteld door de IJkwet (in 2006 vervangen door de Metrologiewet) voor handel en onderwijs.

Er zijn heel vele subjectieve begrippen waar geen consensus aangaande de definitie bestaat. Dat vormt een belangrijke bron van twist en onrust. Neem nu geluk. We vinden het belangrijk, maar we moeten het doen zonder consensus aangaande een definitie. Geluk is daarmee subjectief. Geluk komt daar mee niet verder dan een beoordeling door een persoon. Ook al kunnen vela anderen het met die persoon eens zijn.

De bedenkers van het fenomeen waarde koppelde subjectiviteit aan een objectief getal. Dat was een geniale gedachte.

In de natuurkunde hebben we te maken met onpersoonlijke natuurwetten. Dat maakt het relatief eenvoudig om subjectieve elementen in een definitie te vatten. Hoe anders is dat bij b.v economie en geesteswetenschappen. Daar hebben we niet te maken met onpersoonlijke wetmatigheden. Zo bestaan economische wetmatigheden uit vraagtekens verpakt in vaagheden.

Een opmerkelijke subjectiviteit is geld of beter gezegd valuta. Er zijn vele definitie voor geld maar er is geen enkele consensus over de definitie.

Wat is geld?

• Geld is een ruilmiddel waar je verder niets aan hebt.

• Geld is enig object of enige toetsbare vermelding dat in een bepaald land of binnen een gegeven sociaal-economische context algemeen wordt aanvaard als betaling voor goederen en diensten en de terugbetaling van schulden. Als belangrijkste functies van geld onderscheidt men: ruilmiddel, rekeneenheid, oppotmiddel, vergoedingsmiddel (boete) en incidenteel ook als eenheid voor uitgestelde betalingen. bron

• Ja, geld is eigenlijk niks. Het eigenlijke geld is iets wat we met elkaar afspreken dat geld is, dus geld kan spiegeltjes zijn, dat kunnen kraaltjes zijn, het kunnen smakzoenen naar elkaar zijn, met alles waar we allemaal in geloven, dat dat heeft een bepaalde waarde. bron

• Geld is datgene wat binnen een samenleving algemeen wordt geaccepteerd als ruilmiddel, rekeneenheid en vermogensobject (dat laatste wordt ook wel aangeduid als oppotmiddel). (p 13) bron

• Uiteindelijk is geld, ongeacht de verschijningsvorm, boven alles een afspraak, een belofte van algemene acceptatie binnen een samenleving (p. 15). bron

• Zolang het vertrouwen (fiducie) in algemene acceptatie er is, heeft geld waarde. Daarom wordt dat geld aangeduid als fiduciair geld. (p.15) bron

• Bovenal is geld een afspraak. Dat schrijft niet alleen Boonstra. Ruim 300 jaar voor Christus schreef Aristoteles annotatie het ook:

(…) het heeft dan ook de naam ‘geld’(nomisma), omdat het door afspraak (nomos) en niet van nature bestaat, en het ligt in onze macht het te veranderen en onbruikbaar te maken.

De afspraak doet geld bestaan. bron

• Geld is een instrument dat door mensen is bedacht om het uitwisselen van goederen of diensten gemakkelijker te maken. Dit instrument kan verschillende vormen hebben. De vandaag meest gebruikte vormen zijn munten, biljetten of elektronische informatie opgeslagen in een computersysteem. Geld vertegenwoordigt een afspraak tussen de gever en de ontvanger van het geld dat de gever iets van waarde aan de ontvanger verschuldigd is. Doordat in de wet is vastgelegd dat iedereen geld als betaalmiddel moet accepteren, kan de ontvanger deze schuld ook bij een andere persoon dan de gever opeisen. Bron

Geld en valuta zijn niet gelijk aan elkaar. Het zijn verschillende grootheden. De vraag; Wat is geld? Is een zeer goede vraag. Om de waarde van een vast te stellen hanteren we weer de formule, wat neerkomt op de waarde van een valuta = (de definitie voor die valuta) x (een objectief getal). Bij gebrek aan een consensus over de definitie voor een valuta blijft de waarde van een valuta subjectief. Je kunt wel zeggen dat je 10 eenheden van een valuta hebt maar, dat zegt niets over de waarde van die valuta.

Bij het vaststellen van waarde draait het om consensus over een definitie.     

Zonder een definitie waar consensus over bestaat is de waarde niet objectief vast te stellen.

Hoe meer classificaties als; intrinsieke, inherente en instrumentele waarde, bewijzen het gemis van een definitie geen dienst.

• instrumentele waarde (extrinsieke waarde) is de waarde dat iets heeft voor een persoon of groep om iets anders te bereiken;
• inherente waarde is de waarde dat iets van zichzelf heeft voor een persoon of een groep;
• intrinsieke waarde is de waarde die iets van zichzelf bezit zonder dat deze waarde daarvoor van buitenaf hoeft te worden toegekend

De objectieve waarde van geld is hier dus gelijk aan de subjectieve waarde die de koper aan de auto hecht; ook aan subjectieve waarde kan dus een getal worden gegeven.

Wat intrinsieke waarde bezit is onderwerp van discussie. Binnen de milieubeweging menen sommigen bijvoorbeeld dat (delen van) de natuur intrinsieke waarde heeft en dus ook als zodanig moet worden behandeld, anderen menen dat het hier om inherente waarde gaat.

• Sociale waarden zijn idealen en motieven die in een samenleving of groep als nastrevenswaardig worden beschouwd. Normen zijn regels die aangeven welk gedrag van mensen verwacht wordt. In de ethiek wordt het begrip waarde in subjectieve zin gebruikt, al bestaat er wel bijna universele overeenstemming dat een waarde als de bescherming van het leven algemeen geldig is. In de sociologie worden waardensystemen van groepen zo objectief mogelijk beschreven.

• Bij handel verwisselen zaken van eigenaar voor een prijs die lager ligt dan die welke de koper bereid zou zijn geweest te betalen. De verkoper ontvangt daarbij meer geld dan hij waarde hechtte aan de zaak die hij verkocht. In beide gevallen neemt de subjectieve waarde van de bezittingen (inclusief geld) dus toe.

Als de rente 0% is dan is geld gratis en zou het niets meer waard zijn. Toch blijven we auto's kopen en vinden we een iemand met veel geld nog steeds rijk. Kennelijk bepaad de rente niet de waarde van geld.

Zie ook

• Waarde (sociale wetenschappen)