Economie (systeem)
Dit artikel beschrijft het begrip economie als systeem. Voor economie als wetenschap, zie economie.
Een economie is de wijze van productie, distributie en consumptie van schaarse goederen en diensten in een samenleving. Dit systeem van economisch handelen is het onderwerp van studie van de economische wetenschap.
Indeling van de economie
De economie kan worden opgedeeld in vier sectoren:
- Primaire sector, die grondstoffen en voedsel levert met o.a. landbouw, visserij en delfstoffenwinning.
- Secundaire sector ofwel de industrie.
- Tertiaire sector ofwel de commerciële dienstverlening, en
- Quartaire sector ofwel de niet-commerciële dienstverlening.
Een economische sector is een deel van de economie bestaande uit alle bedrijven samen die actief zijn in een bepaalde categorie producten of diensten. Voorbeelden zijn de bouw, automotive, visverwerkende industrie en horeca.
In plaats van een indeling in sectoren kan ook een onderverdeling worden gemaakt in
- Bedrijfstakken en
- Bedrijfskolommen.
Economische verschijnselen
Door de economische wetenschap worden er allerlei economische verschijnselen in de economie onderkend, zoals het bestaan van vraag en aanbod of het bestaan van marktwerking tussen beide.
Vormen van economie
In de economische wetenschap zijn verschillende vormen van economie gedefinieerd, bijvoorbeeld gebaseerd op de mate van overheidsoptreden op de markt, zoals:
- De vrijemarkteconomie of markteconomie, die in haar pure vorm voorkwam in de beginfase van de industriële revolutie.
- De centraal geleide economie, staatseconomie of planeconomie die in praktijk is gebracht door het socialisme.
- Gemengde economie die nu min of meer in praktijk wordt gebracht in bijna alle landen op de wereld. De ene samenleving zal meer het karakter vertonen van een centraal geleide economie, terwijl een andere samenleving meer het karakter heeft van een vrijemarkteconomie. Hier zijn verschillende vormen van organisatie mogelijk. De meeste westerse samenlevingen kennen een vorm van gemengde economie met de nadruk op het vrijemarktmodel.
Ook kan men een onderscheid maken op grond van het soort samenleving met onder andere[1]
- Tribale economie: economie van een stammensamenleving
- Landbouweconomie: samenleving die sterk afhankelijk is van de landbouwstaatsrechtelijke eenheid
- Industriële economie: economie waarin de industrie sterk in opkomst is en werk biedt aan een groot deel van de bevolking
- Diensteneconomie ook wel de postindustriële economie genoemd: het grootste deel van beroepsbevolking is werkzaam in de dienstensector
- Kenniseconomie: economie waarin de kennis een van de voornaamste productiefactoren is.
Verdere benamingen hier zijn bijvoorbeeld schaduweconomie.
Opdeling op basis van de geografische of staatsrechtelijke eenheid:
- Plattelandseconomie of dorpseconomie
- Stadseconomie of stedelijke economie
- Nationale economie
- Supra-nationale economie
- Wereldeconomie, mondiale economie of globale economie
Ten slotte kan men ook een opdeling maken op grond van de aard van het ruilproces. Hierbij kan men onderscheiden:
- Ruileconomie, is een economie die is gebaseerd op directe of indirecte ruilhandel.
- Geldeconomie, is een economie waarbij transacties afgerekend worden op met geld.
- Digitale economie, is een economie waarbij veelal met elektronisch geld wordt afgerekend.
In een bestaanseconomie worden de meeste goederen door de producenten zelf geconsumeerd, zodat men in hoge mate zelfvoorzienend is. Specialisatie en arbeidsverdeling zijn over het algemeen voor een samenleving als geheel echter efficiënter, zodat complexere samenlevingen vaak in meer of mindere mate overgaan op een markteconomie.
