Versie van 20 jan 2023 om 10:11

Geld is een afspraak, dat een relatie vastlegt tussen subjectiviteit en objectiviteit uit gedrukt. In een formule komt het neer op:

subjectiviteit x objectiviteit = Geld.   

Geld is daarmee een samengestelde eenheid dat bestaat uit een objectief getal (g) en een subjectieve beoordeling door een persoon, de menselijke maat.
De menselijke maat is een getal door mensen gegeven aan materiële objecten, artefacten of een oogst, maar ook aan immateriële zaken. De menselijke maat is een psychologische variabele in een theorie of model. In de economie is het een economische toestandsfunctie.

‘Geld,’ zei historicus Yuval Noah Harari in een TED Talk, ‘is het meest succesvolle verhaal dat ooit door mensen is bedacht en verteld, omdat het het enige verhaal is dat iedereen gelooft. Niet iedereen gelooft in God. Niet iedereen gelooft in mensenrechten. Niet iedereen gelooft in nationalisme. Maar iedereen gelooft in geld.’

Aan Geld zitten vele ethische en filosofische aspecten. Filosofen als Socrates en Aristoteles hielden zich bezig met de vraag naar commensurabiliteit (kunnen uiteenlopende zaken zoals huizen, schoenen en wijsheid wel met elkaar in waarde vergeleken worden?)

Ruim 300 jaar voor Christus schreef Aristoteles:

(…) het heeft dan ook de naam ‘geld’(nomisma), omdat het door afspraak (nomos) en niet van nature bestaat, en het ligt in onze macht het te veranderen en onbruikbaar te maken.

Niets heeft zich zo in onze cultuur verankerd als Geld. Het lijkt of het er altijd geweest is. Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat Geld ongeveer 6000 jaar v Chr is ontstaan uit een ontmoeting van culturen. Geld is dan ook een cultuur product dat tot op de dag van vandaag heeft stand gehouden.

Geld komt in wezen neer op het geloof in een verhaal. Ooit is het fenomeen geld een keer bedacht. In de loop van de tijd is het fenomeen geld gebruikt om valuta te ontwikkelen. Vele hebben het ontstaan van de euro nog meegemaakt.
De euro € is de valuta van de 19 lidstaten van de Economische en Monetaire Unie.
In 1992 werd in Maastricht besloten tot invoering van de valuta met de naam Euro.

Valuta is een afspraak, om binnen een economie, te gebruiken als rekenmethode om te gebruiken alsbetaalmiddel.
Valuta ontstaat door een afspraak.
Door de staat erkende valuta wordt door de gebruikers van een valuta, geld genoemd.

Pas op voor de volgende valkuil:

* Een mens is een zoogdier. Een aap is dat ook. Je kunt evenwel niet zeggen, op grond van deze redenenring, dat een mens een aap is.
  
* Valuta is een rekenmethode. Geld is een rekenmethode. Ook hier kun je niet zeggen dat geld het zelfde is als een valuta.  

De uitvinding van het geld

Geld is geen natuurverschijnsel. Dus is het logisch dat er ooit een keer een vraag was waar geld het antwoordt op is.
Naar de vraag kunnen we vandaag de dag alleen maar gissen. Toch kunnen we poging doen om de vraag te reconstrueren.

Hypothese

Wat is de vraag, waar geld het antwoord op is?
In de tijd dat er nog geen geld bestond, was de primitieve mens al bezig met de organisatie van zijn omgeving. Men ontwikkelde het idee van goden om de natuur te begrijpen en er invloed op uit te oefenen. Het is geniaal om iets onbekends voor te stellen door een symbool.
We doen het vandaag de dag nog steeds in de wiskunde: Met stel X voor als de grote op te lossen onbekende.
Over de natuur was nog niet zoveel bekend en dus ontstonden er vele goden.
Het is intrigerend om te zien hoe de mens verbinding maakt tussen werkelijkheid en onwetendheid, om daarmee het onbekende tastbaar te maken zonder een antwoordt te hebben.

In de tijd dat er geen geld bestond is het aannemelijk dat er een behoefte is ontstaan om iets te kwantificeren. In de oogsttijd komt er overvloed van het land en uit de zee. Er moest een uitvinding worden gedaan om die overvloed te kunnen kwantificeren, zodat dorpelingen, de koning en de goden een hoeveelheid getoond kon worden, zonder de vis of het graan naar het kasteel of kerk te hoeven slepen.
Een logische vraag zou kunnen zijn: Hoe communiceer je de waarde van een hoeveelheid?
Hoeveel is veel?
Om die vraag moest er iets uitgevonden worden. Uitvinden was / is niet iets van een iemand, maar een gezamenlijk proces.
De een stelt de vraag en gezamenlijk bedenken we het antwoord.

Omdat men de een niet kende moest deze worden uitgevonden alvorens men met het fenomeen tellen kon beginnen, om een hoeveelheid te kwantificeren. Tellen is de basis van het "rekenen". Kleine kinderen starten vandaag de dag nog steeds met het tellen van voorwerpen.

Voorstelling geven aan iets onbekends is geniaal. 

Kinderen van tegenwoordig zetten daarmee voort wat 150.000 jaar gelegen is gestart met het zetten van krassen op een bod. Het Ishango-beentje is een archeologische vondst, die de oudste wiskundige vondst van de mensheid wordt genoemd. Het is een gekerfd beentje, een kuitbeen van een baviaan, gedateerd op ca. 22.000 jaar v.Chr.

We noemen de mensen van toen primitief, maar ze bedachten wel goden, geld, taal, wiskunde, enz... allemaal geniale dingen om een beeld op de wekelijkheid te krijgen.
De samenleving is eenvoudig dus kan de uitvinding van b.v het geld niet ingewikkeld zijn geweest. De menselijke genialiteit zit in het gegeven dat we een onbekend verschijnsel met een voorwerp, steentjes, schelpjes kunnen voorstellen.

Een logische volgende stap is het het zoeken naar een relatie tussen subjectiviteit en objectiviteit. uit gedrukt in een formule komt het neer op:

subjectiviteit x objectiviteit = Geld.   

Geld is daarmee een samengestelde eenheid dat bestaat uit een objectief getal (g) en een subjectieve beoordeling door een persoon, de menselijke maat.
De menselijke maat is een getal door mensen gegeven aan materiële objecten, artefacten of een oogst, maar ook aan immateriële zaken. De menselijke maat is een psychologische variabele in een theorie of model. In de economie is het een economische toestandsfunctie. Door deze afspraak is het Geld ontstaan.

Het geld zoveel meer dan valuta waar overheden zich van bedienen. Valuta zou de naam geld eigenlijk niet mogen hebben, omdat het een zeer slap aftreksel is van wat Geld is en waarvoor het staat. Valuta wordt dat heersers, koningen en regeringen gebruiken om de samenleving te organiseren, wat vaak neer komt op het uitoefenen van macht op de onderdanen. Overheden gebruik hun valuta bij het maken van wet -en regelgeving. Wat overheden met hun valuta doen is machtspolitiek bedrijven. Vele economen werken direct dan wel indirect mee aan financiële producten en diensten die niets met Geld van doen hebben. Ze produceren zeepbellen die regelmatig uiteenspatten met grote gevolgen.

De kunst van het geld maken

Chrematistiek is afkomstig is van de Griekse filosoof Aristoteles. Chrematistiek kan vertaald worden als "de kunst van het geld maken". Voor Aristoteles stond chrematistiek tegenover economie. Chrematistiek heeft alles te maken met het maken van de afspraak over het leggen van een relatie tussen de steentjes, schelpjes enz. en b.v de oogst de objectieve werkelijkheid.

Socrates legde de mensheid de vraag voor: Is er een fundamentele eenheid voor Geld te formuleren waartoe alles gereduceerd kan worden?

De beleidsmakers, koningen en heersers konden niet wachten op het antwoord en begonnen hun eigen "geld" systeem te ontwikkelen. Een systeem dat we heden ten dage kennen als valuta. Valuta verschilt per land en zorgt regelmatig voor grote spanningen en uitbarstingen tussen landen met een eigen valuta.

Verstaan we de kunst van het Geld maken en kunnen we het aan elkaar uitleggen? Vele filosofen hebben nagedacht en een poging gedaan om de onderliggende vraag te beantwoorden. Ze legde hun ideeën voor aan de mensheid, koningen en heersers. Vele ideeën sneuvelde omdat het de zittende macht te weinig steunde in hun ideeën een beleid. Zo werd geld gebruikt om valuta te creëren en gebruikt in een politiek spel.

valuta vs goud

Lange tijd was valuta, gekoppeld aan goud. valuta en goud waren tot 1971 aan elkaar gekoppeld. Toen stopte de Verenigde Staten met het definiëren van de dollar in termen van goud.

Deze actie van een land maakt duidelijke hoe een valuta afhankelijk is van de grillen van een overheid en geheel los staat van het idee geld. Het idee achter geld is een ander dan het idee achter valuta's. Valuta doet geen recht aan wat geld is.

valuta vs energie

Er bestaat geen fundamentele eenheid voor geld of een valuta. We dienen ons te realiseren dat het ontbreken van een eenheid voor geld, de waarde van geld verborgen houdt en maakt het onmogelijk de waarde van geld door meting vast te stellen.

Is geld een grootheid?

Een grootheid is een kwantificeerbare eigenschap van een verschijnsel, een fysisch lichaam of materie. Dat houdt in dat de eigenschap direct gemeten kan worden, dan wel uitgedrukt kan worden in andere grootheden.
Gegeven:

subjectiviteit x objectiviteit = Geld.  

Het bekendste geld dat we kennen is de valuta.

• het Valuta heeft een naam b.v Euro met het symbool dat het land of groep landen er aan geeft b.v de € .
• De eenheid: Er bestaat geen eenheid voor valuta. Dit gegeven zou ons aan het denken moeten zetten en roept tal van vragen op.
• De waarde van valuta (het objectieve getal) ontstaat door meting.

Door het ontbreken van een eenheid voor valuta, zoals de SI-eenheden voor natuurkundige verschijnselen zoals de meter en tijd, mist valuta de mogelijkheid om tot een objectieve meetbare waarde te komen.

Er zijn economen en politici die burgers laten geloven dat valuta (=Is een subset van geld), berust op een afgesproken waarde. Dat suggereert dat er een afspraak is, maar die afspraak blijkt niet te bestaan. Nergens bestaat er een afspraak voor de eenheid voor geld/valuta en daarmee is de waarde van geld en valuta fictief. Een pensioenfonds kent wel een getal en drukt dat uit in b.v € , maar kent niet de waarde van dat getal. We werken met getallen en noemen dat geld, maar niemand kent de waarde van dat geld.

fundamentele eenheid voor geld

Socrates legde de mensheid de vraag voor: Is er een fundamentele eenheid voor geld te formuleren waartoe alles gereduceerd kan worden? We dienen ons te realiseren dat het ontbreken van een eenheid voor geld, de waarde van geld verborgen houdt en maakt het onmogelijk de waarde van geld door meting en vast te stellen.

Mensen hebben gezocht, in lijn van natuurkundige verschijnselen, om een eenheid voor geld vast te stelen om haar meetbaar te maken. Vrijwel alle tastbare goederen zijn weleens gebruikt om als eenheid voor geld te fungeren. Goud en zilver zijn lang gebruikt als eenheid, maar het besef dat geld geen ding is, heeft b.v het goud onbruikbaar gemaakt om als eenheid voor geld te fungeren.

geld zoekt nog steeds naar een eenheid. 

Een fundamentele denkrichting voor de eenheid van geld zou kunnen gaan in de de richting van het begrip energie uit de natuurkunde. Als antwoord op de vraag van Socrates.

Energie is een fundamentele substantie waartoe alles is te herleiden in de fysieke ruimte. Uitleg: Energie is een natuurkundige grootheid. Energie is de mogelijkheid om een verandering te bewerkstelligen. De totale energie van een systeem is de som van alle vormen van energie die op verschillende manieren zijn opgeslagen.
Energie is een toestandsfunctie dat wil zeggen: de hoeveelheid energie is onafhankelijk van de voorgeschiedenis. De huidige functiewaarde hangt dus niet af van een vorige toestand en op welke manier de huidige toestand bereikt werd.

Waarom is er nog steeds geen fundamentele eenheid voor geld?

Waarom meten

Waarom zouden we geld willen meten en wat meten we dan?
Een bekend spreekwoord zegt: meten is weten. Zie daar het antwoordt.

Het hebben van een eenheid voor energie was cruciaal voor het vinden van antwoorden in de natuurkunde. Door te meten zijn we veel te weten gekomen, hebben we antwoorden kunnen ontwikkelen op vragen. Meten maakt het geven van objectieve antwoorden mogelijk.

Het ontwikkelen van een eenheid voor geld is cruciaal voor het vinden van antwoorden in b.v de economie. Het is goed te beseffen dat er nog geen eenheid voor geld is gedefinieerd.

Het werken aan een hypothese voor een waarde concept zou de volgende richting uit kunnen gaan: De totale waarde van een waarde-systeem is de som van alle vormen van waarde die op verschillende manieren zijn opgeslagen. Waarde is een toestandsfunctie, dat wil zeggen: de hoeveelheid waarde is onafhankelijk van de voorgeschiedenis. De huidige functiewaarde hangt dus niet af van een vorige toestand en op welke manier de huidige toestand bereikt werd.

Vergelijkbare begrippen met geld

• Nuldimentie. Een punt heeft lengte, noch breedte, noch hoogte.

Een economische grootheid is een kwantificeerbare economische eigenschap van een verschijnsel, een fysisch lichaam of materie. Dat houdt in dat de eigenschap direct gemeten kan worden, dan wel uitgedrukt kan worden in andere economische grootheden.

Ethische en filosofische aspecten

Het belangrijkste geld dat we kennen is overheidsgeld dat valuta heet. Elk land of groep landen (EU) heeft z'n eigen valuta en de daaraan gekoppelde waarde -en normen.

Begrijpen wij het geld?

Tegenwoordig heeft chrematistiek grote aandacht. Steeds meer economieën gebruiken geld als betaalmiddel om financiële producten te kopen en deze later weer te verkopen om op deze manier geld te verdienen. Bij een financieel product wordt geen enkele behoefte direct bevredigd, het gekochte product wordt niet gebruikt of geconsumeerd. Het doel is enkel om door middel van twee transacties, koop en verkoop, winst te maken.

Vraag: Hoe kan het dat er op abstracte financiële markten veel meer verdient kan worden dan in de concrete fysieke wereld? Met muisklikken kun je miljoenen verdienen, met broden bakken nauwelijks een brood. Is dit rechtvaardig?

Velen zien geld als een ding, een middel om het ruilen efficiënt te maken. Onderzoekers als Charles P. Kindleberg (1919-2013), George Dalton (1945-1991) en Caroline Humphrey (1943- ) hebben de wereld met wetenschappelijke argumenten duidelijk gemaakt dat geld geen ding is en dat er geen enkel wetenschappelijk bewijs is dat er ooit een ruileconomie bestaan heeft.

De geschiedenis van geld

De geschiedenis van het geld begint op de overgang dat er nog geen geld was en dat iemand het idee omtrent geld ontwikkelde. Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat geld ongeveer 6000 jaar v Chr is ontstaan uit een ontmoeting van culturen.

Denkbeelden rond geld

• commensurabiliteit (kunnen uiteenlopende zaken zoals huizen, schoenen en wijsheid wel met elkaar in waarde vergeleken worden?)

• Geld kent tot op de dag van vandaag geen eenduidige definitie. Voor een belangrijk object als geld is dat zeer opmerkelijk. Voorbeelden van definities:

• Geld is een ruilmiddel waar je verder niets aan hebt.

• Geld is enig object of enige toetsbare vermelding dat in een bepaald land of binnen een gegeven sociaal-economische context algemeen wordt aanvaard als betaling voor goederen en diensten en de terugbetaling van schulden. Als belangrijkste functies van geld onderscheidt men: ruilmiddel, rekeneenheid, oppotmiddel, vergoedingsmiddel (boete) en incidenteel ook als eenheid voor uitgestelde betalingen. bron

• Ja, geld is eigenlijk niks. Het eigenlijke geld is iets wat we met elkaar afspreken dat geld is, dus geld kan spiegeltjes zijn, dat kunnen kraaltjes zijn, het kunnen smakzoenen naar elkaar zijn, met alles waar we allemaal in geloven, dat dat heeft een bepaalde waarde. bron

• Geld is datgene wat binnen een samenleving algemeen wordt geaccepteerd als ruilmiddel, rekeneenheid en vermogensobject (dat laatste wordt ook wel aangeduid als oppotmiddel). (p 13) bron

• Uiteindelijk is geld, ongeacht de verschijningsvorm, boven alles een afspraak, een belofte van algemene acceptatie binnen een samenleving (p. 15). bron

• Zolang het vertrouwen (fiducie) in algemene acceptatie er is, heeft geld waarde. Daarom wordt dat geld aangeduid als fiduciair geld. (p.15) bron

• Geld is een instrument dat door mensen is bedacht om het uitwisselen van goederen of diensten gemakkelijker te maken. Dit instrument kan verschillende vormen hebben. De vandaag meest gebruikte vormen zijn munten, biljetten of elektronische informatie opgeslagen in een computersysteem. Geld vertegenwoordigt een afspraak tussen de gever en de ontvanger van het geld dat de gever iets van waarde aan de ontvanger verschuldigd is. Doordat in de wet is vastgelegd dat iedereen geld als betaalmiddel moet accepteren, kan de ontvanger deze schuld ook bij een andere persoon dan de gever opeisen. Bron

Geld is geen ding.

Veel wetenschappelijk speurwerk heeft er toe geleid dat we het waarde-geld met een koppeling aan materiële zaken zoals het goud en andere edel metalen, niet langer gestand konden doen. We weten thans dat Geld oneindig veel meer is dan een ruilmiddel of het materiaal waarvan het gemaakt is. Ik schrijf bewust Geld met een hoofdletter om het van valuta, dat vele ook geld noemen, te onderscheiden. Om de magie van het Geld te begrijpen moeten we, net als Henry Furness, inzien dat Geld geen ding is en dus ook geen product kan zijn. Thales van Milete 624 v Chr. - 545 v Chr.

De gedachte dat je met Geld, Geld kunt maken is een dwaze gedachte. Net zo dwaas om te geloven dat je lengte met lengte kunt maken of met tijd meer tijd. Tenzij je gelooft dat perpetuum mobile bestaat en het glas in Afb. 1 ooit zal overstromen. Het zijn de economische goochelaars die de dwaze voorstelling van het geld maken en instant houden.

Geld en valuta zijn niet gelijk aan elkaar. Het zijn verschillende grootheden. De vraag; Wat is geld? Is een zeer goede vraag. Om de waarde van een vast te stellen hanteren we weer de formule, wat neerkomt op de waarde van een valuta = (de definitie voor die valuta) x (een objectief getal). Bij gebrek aan een consensus over de definitie voor een valuta blijft de waarde van een valuta subjectief. Je kunt wel zeggen dat je 10 eenheden van een valuta hebt maar, dat zegt niets over de waarde van die valuta.

Bij het vaststellen van waarde draait het om consensus over een definitie.     

Zonder een definitie waar consensus over bestaat is de waarde niet objectief vast te stellen.

Link

• De robot als geldmachine